بچه ها، تابه حال فکر کرده اید که فردوسی، همان حماسه سرای بزرگ کشورمان، کجا زندگی می کرده است؟
بچه ها، تابه حال فکر کرده‌اید که فردوسی، همان حماسه سرای بزرگ کشورمان، کجا زندگی می‌کرده است؟ داستان‌های اساطیری اش در «شاهنامه» از رستم و سهراب، کاوه‌ی آهنگر و ضحاک ستمگر و سیاوش و دیگر قهرمانانش را از کدام کوچه‌ها و خیابان‌ها و باغ‌ها الهام می‌گرفته است؟
دوستان خوبم! حکیم ابوالقاسم فردوسی سال ۳۲۹ یا ۳۳۰ هجری قمری یعنی حدود یازده قرن پیش در روستای «پاژ» که آن زمان هم به همین نام شناخته می‌شد (به معنی هدیه‌ی ارزشمند)، در ناحیه‌ی «توس» چشم به جهان گشود.
روستای پاژ یکی از روستا‌های کهن و باارزش ایران است و خانه‌ای که از او به‌نام خانه‌ی فردوسی نام برده می‌شود، در پانزده کیلومتری شمال‌شرقی مشهد در منطقه‌ای به همان نام روستای پاژ قرار گرفته است.
خوب است بدانید خانه‌ی فردوسی، این شاعر پرآوازه، از سال ۱۳۸۸ در طرح بازسازی و مرمت قرار گرفته است. بخش‌های مهمی از خانه و سایر بخش‌های تاریخی روستا اکنون در دست بازسازی است و امکان بازدید از آن‌ها برای شما و دیگر گردشگران نیز فراهم شده است.
اکنون کل روستای پاژ هشتصد هکتار است که در آن باغستان‌های سرسبز، به‌ویژه تاکستان هایی وجود دارد و مردم از راه دام داری نیز زندگی خود را تأمین می‌کنند.
مهم‌ترین قسمت روستای پاژ تپه های باستانی آن به نام‌های «قلعه‌ی کهنه» و «قلعه‌ی بلند» پاژ و بهترین بخش این تپه‌های باستانی، خانه‌ی فردوسی است.
قلعه‌ی بلند مکانی است که به نظر می‌رسد در گذشته محل اصلی و هسته‌ی مرکزی دهکده‌ی پاژ بوده است، زیرا دورتادور آن تا چندوقت پیش خندقی (چاله‌ای عمیق) وجود داشت که برای جلوگیری از پیشروی مهاجمان آن را پر از آب می‌کرده‌اند.
برمبنای اسناد تاریخی و معماری روستا، فردوسی در بخشی از مهم‌ترین قسمت روستا و بر بلندی خانه داشته است. پیشینه‌ی روستا به قرن چهارم هجری قمری برمی گردد، اما نشانه‌هایی از سابقه‌ی آن از قرون اولیه اسلامی نیز وجود دارد و در دوره‌ی قاجار نیز روی این آثار اضافاتی ساخته شده است.
آثار و بقایای بجامانده در روستای پاژ نشانه‌ی تاریخ پرماجرای این محل است. به همین دلیل از سال ۱۳۸۹ باستان شناسان در این روستا مشغول به کار شدند و با هدف به دست آوردن اطلاعات بیشتر درباره‌ی زادگاه فردوسی، شروع به فعالیت کردند تا به قلعه‌ی روستا رسیدند.
آثار این قلعه به اوایل دوره‌ی اسلامی، به ویژه قرن چهارم یعنی هم زمان با دوران زندگی فردوسی برمی گردد.